Hokjesstopperitis: het in hokjes stoppen van mensen

Soms zit er zomaar een leuk, raar, vreemd of grappig woord in mijn hoofd. Zoals vanochtend, toen ik wakker werd met het woord "hokjesstopperitis" in mijn hoofd. Ergens gedurende de nacht had mijn dromende brein dat woord bedacht, kennelijk. En meteen wist ik ook wat er met dat woord bedoeld werd. Het in hokjes stoppen van mensen. Mensen die anderen in hokjes stoppen, lijden aan hokjesstopperitis.

Hokjesdenken
CC-BY-SA Ingrid Jansen

Nou moet ik er wel meteen eerlijk bij zeggen dat ik er zelf ook last van heb. En ik denk dat iedereen er af en toe wel last van heeft. Immers, de hele maatschappij om ons heen is zo ingericht. Op school zit je in het hokje van de eerst, tweede, derde, enzovoorts klas. Later zit je in het hokje van de vervolgopleiding die je gekozen hebt: je bent vmbo'er, havo'er of student. En dan zit je in het hokje van de studierichting die je gekozen hebt, van een studentenvereniging misschien ook. En in de meeste bedrijven doen ze ook ijverig aan hokjesstopperitis: je bent administratief medewerker, secretaresse, inkoper, verkoper of computerprogrammeur. Junior, medior of senior. Hokjes veranderen de wereld om je heen in hapklare brokken.
Maar hokjesstopperitis kan ook te ver gaan. Dan wordt het "wij in ons hokje" tegen "die slechte zij in hun hokje". De vervelendste dingen kwamen en komen voort uit vergaande hokjesstopperitis: christenen tegen saracenen, pvv-stemmers tegen allochtonen, ajax-fans tegen feyenoord-fans, en ga zo maar door.

Als je iemand ontmoet die je niet kent, stop je jezelf vaak ook in een hokje als je jezelf voorstelt. Je zegt dat je Nederlander bent, of Groninger, of programmeur, of amateurfotograaf of amateurdichter of zo. Alsof je je hokje bent. Wat natuurlijk niet zo is. Je bent meer dan je hokje. Je hokje is een stukje van jou, zegt iets over jou, maar andere hokjes zijn ook een stukje van jou. Zo zit ik tegelijkertijd bijvoorbeeld in de hokjes Groninger, Programmeur, Amateurschrijver, Amateurfotograaf, Gitarist en Cappuccinoliefhebber, om maar eens wat te noemen. Je bent een heleboel hokjes tegelijk.

Eigenlijk is het misschien ook helemaal niet erg, hokjesstopperitis te hebben. Zolang het maar niet te ver gaat. Zolang je maar beseft dat een mens eerst en vooral een mens is, en niet het hokje waar je hem of haar in duwt, en zolang je maar beseft dat je ook buiten je hokje kunt kijken, of in andere hokjes kunt kijken en zijn.
En zolang je beseft dat mensen in andere hokjes ook gewoon mensen zijn, net als wij.