Karen Koffieboon vertelt: hoe wordt een koffieboon een kopje koffie

Hoi, ik ben Karen Koffieboon. Ja, koffieboon van de koffie inderdaad. Misschien drink je nu zelf wel een kopje koffie terwijl je dit leest. Jij, de lezer, vroeg me of ik wou vertellen hoe wij koffie worden, en ik heb beloofd om dat te doen. 

Nou, hier ben ik dan, om die belofte in te lossen. 

Karen Koffieboon
(CC-BY-SA Ingrid Jansen)

We komen van oorsprong uit Afrika, maar toen zeventiende-eeuwers ons ontdekten, reisden we de hele wereld over, van Indonië tot Brazilië. Mensen vonden koffie zo lekker dat ze ons overal lieten groeien zodat ze overal koffie konden maken. Wij zijn de populairste drank ter wereld, zelfs nog boven het bier waar jullie het altijd over hebben! Mensen hebben ons nodig elke ochtend om “op gang te komen”, zoals ze dat zeggen. Wij hebben de cafeïne die ze nodig hebben, en die de mensen oppept als ze duf zijn, moe zijn, of gewoon slecht geslapen hebben. En ook zijn we natuurlijk het bekende "bakkie troost". 

Maar terug naar je vraag hoe wij koffie worden. Nou, dat kan ik wel even uitleggen:

We groeien aan een struik als bes, een koffiebes. In de bes zitten we gezellig samen tegen elkaar aan. Daardoor zijn we aan één kant plat en aan de andere kant een bol. Als we rijp zijn, worden we geplukt. Vroeger ging dat met de hand en werden we geplukt als we precies helemaal rijp zijn, maar tegenwoordig worden we vaak door een machine geplukt en plukken ze ons allemaal tegelijk. Ze sorteren ons dan op rijpheid, en halen de buitenkant van de bes weg, zodat alleen wij bonen overblijven. Eigenlijk zijn we dus helemaal geen boon, maar de zaden van de bes. Biologen noemen ons “steenvrucht”, net als walnoten, maar de meeste mensen noemen ons gewoon boon. We denken dat dat komt omdat we er wel een beetje als een boon uitzien, zowel gebrand als ongebrand. 

Als de buitenkant van de bes, het vruchtvlees eigenlijk, weggehaald is, worden we eerst goed schoon gewassen en daarna gedroogd. We lijken dan wel een beetje op erwten, zo groen. Maar ze kunnen dan nog geen lekkere koffie maken van ons, daarom moeten we eerst nog worden gebrand. Dat branden is wel heel, heel, heel erg warm hoor, maar we worden er ook heel smakelijk door. En we worden zoals je ons kent en zoals je ons ook wel in de winkel ziet, mooie donkerbruine koffiebonen. Hoe donkerder we zijn, hoe sterker de koffie die we opleveren. Daarom staat op het pak in de winkel vaak of we licht of donker zijn.

Na het branden worden we luchtdicht opgeborgen, zodat we onze smaak niet verliezen. Dat is belangrijk, want zonder genoeg smaak vinden de mensen ons niet lekker meer. Sommige mensen kopen ons als gebrande boon en malen ons thuis, maar vaak ook worden we in de fabriek gemalen en gaan we gemalen en wel een pak in dat helemaal vacuum is. Het is maar goed dat we niet hoeven te ademhalen, mensen zouden het niet overleven om vacuum verpakt te worden. Maar wij vinden dat prima.

Het pak gaat vanuit het grote magazijn in de vrachtwagen naar de supermarkt, waar vakkenvullers ons in de schappen zetten. Dan kopen jullie ons, doen een paar schepjes gemalen koffieboon in je koffiezetapparaat en dan worden wij een kopje koffie.

En zo verandert een koffieboon in een kopje koffie!

Er valt over koffie nog veel meer te vertellen, bijvoorbeeld over koffiestruiken en over hoe wij via Arabië naar de westerse landen gekomen zijn. Over al die verschillende soorten van zetten die je hebt, van heel ouderwets opschenken  via een iets minder ouderwetse percolator en een degelijk snelfilterkoffieapparaat naar de moderne koffiepad- en koffiecupmachines. Sinds kort heb je zelfs een koffiemachine waar je ons ongemalen, in boonvorm, in doet, en de machine maalt dan en zet de koffie voor je. Maar dan wordt mijn verhaal te lang, dus dat vertel ik wel een volgende keer.